Η πρώτη τυφλοκωφή απόφοιτος της σχολής Νομικής του Harvard μιλά, με αφορμή την επίσκεψή της στην Ελλάδα, για τον προσβάσιμο τουρισμό και την δυνατότητα να επιλέγεις αν θα έχεις συνοδό, λευκό μπαστούνι ή σκύλο οδηγό.

Μια άρνηση του υπεύθυνου της καφετέριας του κολεγίου της να έχει μενού προσβάσιμο για τυφλούς ήταν η αιτία η Haben Girma να ασχοληθεί με τα δικαιώματα των ανάπηρων. Αφού έκανε την έρευνά της, είπε στον υπεύθυνο: «Δεν θέλω να μου κάνετε χάρη. Σας ζητώ να συμμορφωθείτε με την αμερικανική νομοθεσία για την Αναπηρία». Έκτοτε έγινε συνήγορος του εαυτού της και άλλων ανθρώπων με αναπηρία. Σήμερα η 34χρονη Αμερικανίδα ακτιβίστρια με καταγωγή από την Ερυθραία, μιλά διεθνώς για τα δικαιώματα των ανάπηρων, έχει τιμηθεί από τους Αμερικανούς προέδρους Ομπάμα και Κλίντον, ενώ το 2016 κέρδισε δικαιωματικά μια θέση στη λίστα των νέων κάτω των 30 στο περιοδικό Forbes. Για την Haben, η αναπηρία είναι ευκαιρία για νεωτερικότητα. Την ευχαριστούμε που απάντησε τις ερωτήσεις μας (τις έθεσαν η Λίνα Καλλέ, εκπαιδεύτρια Κινητικότητας & προσανατολισμού και η Χαρά Μπουργάνη, υπεύθυνη επικοινωνίας της Σχολής Λάρα).

Προσβάσιμος τουρισμός

Σχολή Σκύλων οδηγών Λάρα: Το προηγούμενο διάστημα έκανες διακοπές στην Κρήτη. Πώς κρίνεις τη διαμονή σου με βάση την προσβασιμότητα;
H.G.: Έκανα με τον σκύλο οδηγό μου Mylo μια υπέροχη επίσκεψη στην Κρήτη και στην Αθήνα. Τα μουσεία που επισκεφτήκαμε, τα εστιατόρια και τα καταλύματα, όλα μας καλο-υποδέχτηκαν. Κάποια εστιατόρια δεν γνώριζαν για τους σκύλους οδηγούς αλλά ούτως ή άλλως τρώγαμε σε εξωτερικό χώρο. Σε ένα κατάστημα και ένα ταξί μας αρνήθηκαν την είσοδο. Επίσης, το προσωπικό στο αεροδρόμιο της Αθήνας μας είπε ότι δεν μπορούμε να μπούμε. Καλό θα ήταν να εκπαιδευτούν περισσότερο. Σε γενικές γραμμές είχαμε θετική εμπειρία με τον Mylo. Περάσαμε αρκετό χρόνο στα βουνά της Κρήτης και σε καφετέριες. Υπάρχει ακόμη μεγάλη ανάγκη για εκπαίδευση γύρω από την προσβασιμότητα των σκύλων οδηγών.

Video: Η Haben Girma μιλά και για το πρόγραμμα Κινητικότητας με λευκό μπαστούνι που ξεκίνησε η Σχολή Λάρα (με ελληνικούς υποτίτλους εδώ)

Σχολή Σκύλων Οδηγών Λάρα: Τι καθορίζει τον προσβάσιμο τουρισμό για έναν-μία τυφλοκωφό-ή;
H.G.: Κάθε άτομο με αναπηρία, επομένως και κάθε τυφλοκωφός, είναι διαφορετικός. Οι οργανισμοί πρέπει να ακολουθούν κατευθυντήριες γραμμές για την προσβασιμότητα και να μαθαίνουν από τους ανάπηρους επισκέπτες. Ο τουρισμός διαρκώς αλλάζει και η προσβασιμότητα πρέπει να εξελίσσεται σύμφωνα με αυτές τις αλλαγές. Όταν ταξιδεύω συχνά επισκέπτομαι την ιστοσελίδα μιας οργάνωσης. Είναι εκνευριστικό να ανακαλύπτω μη προσβάσιμα websites. Εύχομαι περισσότερα μουσεία και πολιτιστικοί φορείς να ενημερώσουν τις ιστοσελίδες τους με πληροφορίες, όπως η παρουσία εκθεμάτων που μπορείς να αγγίξεις, εισόδων προσβάσιμων σε αναπηρικό αμαξίδιο κ.ά.

Η Ελλάδα ακολουθεί την πολιτική της ελεύθερης εισόδου στα μουσεία για τους ανάπηρους. Αυτό βοηθά όσους δεν θα είχαν την οικονομική δυνατότητα να τα επισκεφτούν. Ωστόσο διαιωνίζει την αντίληψη ότι όλοι οι ανάπηροι δεν μπορούν να πληρώσουν ένα εισιτήριο. Υπάρχουν καλύτεροι τρόποι για να κάνεις προσιτά τα μουσεία σε ανθρώπους που δεν μπορούν να πληρώσουν χωρίς το κριτήριο της αναπηρίας.

Προσβασιμότητα & Τεχνολογία

Σχολή Λάρα: Πώς ήταν η επικοινωνία σου με τον κόσμο;
H.G.: Οι άνθρωποι ήταν απίστευτα φιλικοί! Εκτιμώ πολύ και τις εφαρμογές που προσφέρουν μετάφραση στο κινητό.

Σχολή Λάρα: Τι τεχνολογία χρησιμοποιείς κατά την επικοινωνία σου με τους άλλους;
H.G.: Ο συνδυασμός ενός BrailleNote με ένα πληκτρολόγιο μου επιτρέπει να διαβάζω όσα μου γράφουν και να απαντώ φωνητικά. Επίσης έχω κινητό τεχνολογίας iPhone που χρησιμοποιώ με τον αναγνώστη οθόνης της Apple-λέγεται VoiceOver. Όταν οι προγραμματιστές σχεδιάζουν ιστοσελίδες και εφαρμογές έχοντας κατά νου και την προσβασιμότητα, οι τυφλοί και άνθρωποι με άλλες αναπηρίες μπορούν να τα απολαμβάνουν.

Τι έχει πει για την τεχνολογία που χρησιμοποιεί:

Σχολή Λάρα: Ποιες είναι οι τεχνικές για να προσεγγίσουμε σωστά έναν τυφλοκωφό;
H.G.: Είναι σημαντικό να ρωτάτε ποια μέθοδος είναι καλύτερη γι’ αυτούς. Κάποιοι μιλούν, άλλοι χρησιμοποιούν νοηματική, άλλοι απτική νοηματική και αυτή η διαφορετικότητα κάνει τόσο πλούσια την κοινότητά μας.

Σχολή Λάρα: Ποιο είναι το μεγαλύτερό σου επίτευγμα μέχρι σήμερα;
H.G.: Είμαι ευγνώμων που μπορώ να βοηθώ να προχωρήσει η δικαιοσύνη σε θέματα αναπηρίας. Το να μοιράζομαι μέρος της δουλειάς μου σε ένα βιβλίο μου δίνει μεγάλη ικανοποίηση. Λέγεται «Haben: The Deafblind Woman Who Conquered Harvard Law» (Haben: Η τυφλοκωφή που κατέκτησε τη Νομική στο Harvard).

Εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία

Σχολή Λάρα: Σε πολλά μέρη στην Ελλάδα δεν υπάρχουν εκπαιδευτές κινητικότητας με λευκό μπαστούνι. Την ίδια στιγμή άνθρωποι με οπτική βλάβη σε οργανισμούς τυφλών αρνούνται να μάθουν να κινούνται με το λευκό μπαστούνι. Τι θα τους έλεγες;
H.G: Οι τυφλοί πρέπει να μπορούν να επιλέξουν πώς θέλουν να μετακινούνται. Το να αναπτύξουμε δεξιότητες χρήσης λευκού μπαστουνιού ή σκύλου οδηγού μας δίνει περισσότερες επιλογές και αυξάνει την αίσθηση αυτονομίας μας στις μετακινήσεις μας στον κόσμο. Για εμένα είναι αποδεκτό ένας τυφλός να επιλέξει να μετακινείται με έναν συνοδό, αλλά πρέπει να είναι επιλογή του. Πολλοί τυφλοί δεν έχουν πρόσβαση σε εκπαίδευση κινητικότητας και προσανατολισμού και αυτό μειώνει την ικανότητά τους να μετακινούνται. Ελπίζω περισσότερες κοινότητες να ξεκινήσουν να προσφέρουν μαθήματα κινητικότητας και προσανατολισμού.

Σχολή Λάρα: Τι προσπαθείς να κάνεις τώρα ως ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των ανάπηρων;
H.G: Εξαιτίας των εμποδίων που υπάρχουν στην κοινωνία, τα άτομα με αναπηρία συχνά αναγκάζονται να γίνουν υπέρμαχοι. Μερικές φορές το να γίνεσαι υπέρμαχος σου δημιουργεί έντονα συναισθήματα και είναι σημαντικό να κάνεις ένα διάλειμμα για να γεμίσεις τις μπαταρίες σου. Επισκέφτηκα την Κρήτη για διακοπές προτού μιλήσω στο συνέδριο ASSETS ‘22 στην Αθήνα.

Ηaben Girma: Προσωπικοί στόχοι

Σχολή Λάρα: Η προφορά σου και ο τρόπος που μιλάς είναι τόσο άρτια που δεν είναι εμφανές ότι είσαι τυφλοκωφή. Τι μέθοδο εκμάθησης ακολούθησες;
H.G.: Χαίρομαι που γίνομαι κατανοητή. Κάθε ακουστική βλάβη είναι διαφορετική και εγώ μεγάλωσα με αυτό το σώμα και αυτή τη φωνή. Συχνά οι άνθρωποι απορρίπτουν τις φωνές που έχουν προφορά ή κάποια διαφορετικότητα στο λόγο και είναι επώδυνο ότι συμβαίνει ακόμη σε κάποιους ανθρώπους. Χρειάζεται να δημιουργήσουμε κοινότητες όπου όλες οι φωνές έχουν αξία ανεξάρτητα από το αν έχουν προφορά.

Σχολή Λάρα: Η σχολή σκύλων οδηγών Λάρα εκπαιδεύει σκύλους οδηγούς αποκλειστικά για τυφλούς. Με ποιο τρόπο ο δικός σου σκύλος οδηγός σε βοηθά;
H.G.: Ο Mylo εκπαιδεύτηκε στη Σχολή The Seeing Eye στις ΗΠΑ, όπου εκπαιδεύουν σκύλους οδηγούς για τυφλούς. Οι τυφλοί περιλαμβάνουν και ανθρώπους με πρόσθετες αναπηρίες και γι’ αυτό είναι σημαντικό οι οργανώσεις που απευθύνονται σε τυφλούς να περιλαμβάνουν και εμάς που έχουμε πρόσθετες αναπηρίες. Οι εκπαιδευτές στη Σχολή The Seeing Eye δουλεύουν ατομικά με κάθε τυφλό, ανάμεσά τους και εκείνους με πρόσθετες αναπηρίες, ώστε να βρουν τι δουλεύει καλύτερα γι’ αυτούς. Ο Mylo δεν εκπαιδεύτηκε να εκτελεί εντολές για κωφούς, αλλά είναι μοναδικός ταξιδιώτης και είμαι περήφανη γι’ αυτόν.