Η πρώτη εκπαιδεύτρια σκύλου οδηγού τυφλών στην Ελλάδα εξηγεί πώς μπήκε στο επάγγελμα και πώς γίνεται η εκπαίδευση ενός σκύλου οδηγού τυφλών.
Γεννήθηκα από πατέρα Έλληνα και μαμά Καναδή σε μια οικογένεια που αγαπούσε τα σκυλιά. Ο πατέρας μου ήταν εκπαιδευτής σκύλων. Το 1983 είχε προσεγγίσει τον Φάρο Τυφλών για να φέρουν τους σκύλους οδηγούς στην Ελλάδα. Μάταια. Τότε ούτε πολλοί τυφλοί ήξεραν κινητικότητα και προσανατολισμό ούτε υπήρχε η νοοτροπία του σκύλου οδηγού, όπως στο εξωτερικό. Ωστόσο, όταν ήρθε η στιγμή να αποφασίσω τι δουλειά ήθελα να κάνω, αποφάσισα να γίνω εκπαιδεύτρια σκύλων οδηγών. Όνειρό μου ήταν να δημιουργήσω την πρώτη σχολή σκύλων οδηγών στην Ελλάδα! Προτού φύγω για σπουδές, επικοινώνησα με τον Φάρο Τυφλών. Τελικά δεν είχαμε κοινό όραμα για μια σχολή που θα λειτουργεί ως μη κυβερνητική οργάνωση.
Οι σπουδές για εκπαιδευτής σκύλων οδηγών
Τότε δεν υπήρχε σχολή σκύλων οδηγών στη χώρα μας. Σήμερα μπορείς να μάθεις δίπλα σε κάποιον πιστοποιημένο εκπαιδευτή και να πιστοποιηθείς από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Σκύλων Οδηγών, κατόπιν εξετάσεων. Έτσι, σπούδασα εκπαιδεύτρια σκύλων οδηγών στην Ελβετία και ειδικότερα στη γνωστή VBM. Η εκπαίδευση κανονικά είναι τετραετής. Το 2009 ήμουν πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια σκύλων οδηγών. Νωρίτερα, το 2007, με βρήκε ο άνθρωπος με τον οποίο ενωθήκαμε: η Ιωάννα Μαρία Γκέρτσου. Αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε μαζί τη σχολή, κατά την επιστροφή μου. Μάλιστα εκείνη τη χρονιά είχε έρθει και ο ιδρυτής της πρώτης σχολής σκύλων οδηγών της Ταϊβάν που ήταν φίλος και μας έδωσε συμβουλές για το πώς θα την στήσουμε. Πρόλαβα να εκπαιδεύσω για τη Λάρα δύο σκύλους οδηγούς. Όμως τότε δεν είχαμε χορηγούς και δε μπορούσα να ζω από αυτό. Συνέχισα να συνεργάζομαι με τη Λάρα από την Ελβετία, όπου συνολικά εκπαίδευσα 16 σκύλους οδηγούς για τη VBM.
Πώς γίνεται η εκπαίδευση σκύλων οδηγών
Οι ράτσες που επιλέγονται για σκύλοι οδηγοί είναι λαμπραντόρ, γερμανικός ποιμενικός, τεριέ, σνάουτσελ, γίγας κανίς. Στην Ελλάδα βλέπουμε κατά κανόνα λαμπραντόρ γιατί είναι πιο εύκολη η εκπαίδευση, είναι ευπροσάρμοστα στην αλλαγή περιβάλλοντος σε σχέση με ένα γερμανικό ποιμενικό. Ωστόσο, όλες αυτές οι ράτσες έχουν τις προδιαγραφές για σκύλοι οδηγοί. Ενώ είναι κουτάβια, περνούν τεστ για την υγεία τους, κροτοφοβίας, υψοφοβίας κ.ά.
Κατά την εκπαίδευση, ο σκύλος οδηγός μαθαίνει να φορά το ειδικό σαμάρι, ώστε να ξεχωρίζει, να περπατά ευθεία και να στρίβει δεξιά και αριστερά, να αποφεύγει τα εμπόδια και να κυκλοφορεί σε δρόμους με κίνηση, πολυκαταστήματα, μέσα μαζικής μεταφοράς. Ακόμα μαθαίνει να υπακούει σε εντολές όπως «κάτσε», να βρίσκει γκισέ, κάθισμα, τα σκαλιά, το ασανσέρ, το ATM.
Ένας σκύλος οδηγός είναι στο πρόγραμμα κοινωνικοποίησης με έναν ανάδοχο puppy walker τουλάχιστον 1 χρόνο. Και σε αυτό το στάδιο, ο ανάδοχος είναι υπό παρακολούθηση εκπαιδευτή για το πώς θα συμπεριφέρεται και θα βοηθά τον υποψήφιο σκύλο οδηγό. Το δεύτερο στάδιο της εκπαίδευσης διαρκεί 6 μήνες. Στη συνέχεια γίνεται το λεγόμενο ταίριασμα μεταξύ σκύλου οδηγού και τυφλού χειριστή. Αυτό διαρκεί περίπου 1 μήνα, αλλά δεν αποκλείεται να πάρει περισσότερο χρόνο. Ο εκπαιδευτής πρέπει να είναι πάντα σε ετοιμότητα να απαντήσει απορίες και να βοηθήσει τον χειριστή με πιθανά προβλήματα που ίσως προκύψουν.
Τι είδους εκπαίδευση κάνουμε στους σκύλους οδηγούς;
Με έχουν ρωτήσει κάποιες φορές «μα καλά οι σκύλοι δεν κακοποιούνται με αυτή την εκπαίδευση;». Η σχολή σκύλων οδηγών τυφλών Λάρα ακολουθεί τη θετική εκπαίδευση. Η εκπαίδευση ενός σκύλου οδηγού και η αλλαγή που θα θελήσουμε να πετύχουμε στη συμπεριφορά του δεν πρέπει να περιέχουν φυσικό και ψυχολογικό εκφοβισμό. Συστατικά των σκύλων οδηγών της σχολής Λάρα είναι η επιβράβευση, η επιμονή, η επανάληψη, η συνέπεια. Διδάσκουμε με το να ενισχύουμε και να εκπαιδεύουμε συγκεκριμένες συμπεριφορές. Αντίστροφα, διακόπτουμε και αποτρέπουμε εκείνες που δεν θέλουμε, χωρίς να εκφοβίζουμε το ζώο!